دواپس (Devops) چیست؟ و چرا مهم است؟

یه زمانی، تیم‌های توسعه (Development) و عملیات (Operations) مثل دو جزیره جدا از هم بودن. تیم توسعه کد می‌نوشت و تحویل می‌داد به تیم عملیات، و اون‌ها هم باید اون کد رو روی سرورها مستقر می‌کردن. در تیم‌ها و شرکت‌های کوچیک‌تر هم گاهی این دو تیم جدا نبودند، ولی فرایند‌ها چرا. این وسط مشکلات زیادی پیش می‌اومد، از جمله تأخیر در انتشار نرم‌افزار و خطا‌های انسانی در استقرار نرم‌افزار. اما DevOps اومد و این دو تا فرآیند رو مثل یک پل به هم وصل کرد! تو این نوشته می‌خوام براتون بگم که DevOps دقیقاً چیه و چطور می‌تونه به بهبود فرایند توسعه نرم‌افزار کمک کنه. من بعد از حدود ۶ ماه کار تو این حوزه روی پروژه‌های در سطح کلان، مثل فرابانک ملت، به درک خوبی از DevOps رسیدم و می‌تونم تجربیاتم رو با شما به اشتراک بذارم.

در واقع DevOps مخفف دو کلمهٔ "Development" (توسعه) و "Operations" (عملیات) هست و به مجموعه‌ای از روش‌ها، فرهنگ‌ها و ابزارها گفته می‌شه که هدفشون بهبود و تسریع فرایند توسعه و استقرار نرم‌افزاره. به عبارت دیگه، DevOps سعی می‌کنه شکاف بین تیم‌های توسعه و عملیات رو از بین ببره و این دو تیم رو به صورت یکپارچه در کنار هم قرار بده. دواپس با خودکارسازی فرایندها، افزایش همکاری و ارتباط بین تیم‌ها، و استفاده از ابزارهای مناسب، به سازمان‌ها کمک می‌کنه تا نرم‌افزارهای خودشون رو سریع‌تر، با کیفیت بهتر و با کمترین مشکل منتشر کنن. این موضوع باعث افزایش رضایت مشتریان، کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری می‌شه.

به طور خلاصه، DevOps یه فلسفه و رویکرده که به سازمان‌ها کمک می‌کنه تا نرم‌افزارهای خودشون رو به صورت مداوم و با کیفیت بالا ارائه بدن.

دواپس چه چیزی نیست؟

حالا که فهمیدیم DevOps چیه، مهم هم هست که بدونیم چی نیست! چون گاهی اوقات ممکنه با یه سری چیزها اشتباه گرفته بشه. Devops...

یک سری ابزار نیست: خیلی‌ها فکر می‌کنن DevOps یعنی استفاده از یه سری ابزار خاص مثل Docker و Kubernetes. در حالی که این ابزارها مهم هستن، ولی DevOps بیشتر یه فرهنگ و طرز فکر هست تا یه مجموعه ابزار.
فقط خودکارسازی نیست: خودکارسازی خیلی مهمه تو دواپس، ولی هدف نهایی نیست. DevOps به جز خودکارسازی، روی همکاری، ارتباط و بهبود مداوم هم تاکید داره.
یه شغل نیست: DevOps یه نقش تو سازمانه، نه یه شغل جدا. یه نفر که تو یه تیم دواپس کار می‌کنه، ممکنه عنوان شغلیش مثلاً مهندس نرم‌افزار یا مدیر سیستم باشه. خیلی اوقات به اشتباه به افراد «دواپس» گفته میشه، چون همونطور که پیش‌تر گفتم، این یه مفهومه و یه عنوان شغلی نیست! ولی بعد از ایجاد این مفهوم، عناوینی مثل کارشناس و یا متخصص DevOps هم بوجود آمدند.
فقط برای شرکت‌های بزرگ نیست: خیلی‌ها فکر می‌کنن DevOps فقط برای شرکت‌های خیلی بزرگه. در حالی که شرکت‌های کوچیک هم می‌تونن از اصول DevOps استفاده کنن و از مزایاش بهره‌مند بشن.
یه راه حل جادویی نیست: DevOps می‌تونه خیلی به بهبود فرایندها کمک کنه، ولی قرار نیست همه مشکلات رو یهویی حل کنه. پیاده‌سازی DevOps نیاز به زمان، تلاش و تغییر فرهنگ سازمانی داره.

چرا تعریف دواپس سخته؟

یکی از چالش‌های تعریف دقیق DevOps، تفاوت در نحوهٔ استخدام و تخصیص وظایف به افرادی هست که به عنوان کارشناس دواپس شناخته می‌شن. شرکت‌ها با توجه به اندازه و نیازهای خودشون، ممکنه افرادی رو با این عنوان استخدام کنن، اما وظایفشون خیلی متنوع باشه. گاهی اوقات حتی کارهای مربوط به Operations یا System Administration هم به این افراد سپرده می‌شه، چون ممکنه تا حدی با این حوزه‌ها آشنایی داشته باشن. این مسئله باعث می‌شه که تعریف DevOps برای هر شرکت و حتی برای افرادی که تو این حوزه کار می‌کنن، متفاوت باشه. به همین خاطر هم هست که خیلی وقتا از زبون کسایی که تو این حوزه فعالیت دارن، می‌شنویم که تعریف دقیق و مشخصی از DevOps وجود نداره.

البته، جای نگرانی نداره، نوع مسائلی که شما باید حل کنید به عنوان کارشناسی که در این زمینه کار می‌کنه یکیه و شما با کار کردن در این زمینه، حل مسئله‌تون تقویت میشه و دلیل نمیشه بعد از چند سال کار، وارد شرکتی بشید و جونیور حساب بشید.

اصول دواپس

DevOps بر مجموعه‌ای از اصول کلیدی بنا شده که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به شکلی مؤثر از این رویکرد بهره ببرند. این اصول شامل موارد زیر است:

فرهنگ همکاری و ارتباط:

DevOps بر ایجاد یک فرهنگ کاری تأکید دارد که در آن تیم‌های توسعه، عملیات و دیگر ذینفعان با هم تعامل و همکاری نزدیک داشته باشند. این رویکرد کمک می‌کند تا موانع و مشکلات سریع‌تر شناسایی و حل شوند و روند توسعه نرم‌افزار روان‌تر و هماهنگ‌تر پیش برود.

خودکارسازی:

DevOps استفاده از خودکارسازی را در مراحل مختلف توسعه، استقرار و مدیریت نرم‌افزار ضروری می‌داند. این کار باعث افزایش سرعت، کاهش خطاها و بالا رفتن بهره‌وری می‌شود. فرآیندهای خودکار شامل مواردی مانند ساخت، تست، استقرار و مدیریت پیکربندی هستند.

تحویل مداوم:

DevOps به تحویل مداوم نرم‌افزار به مشتریان اهمیت زیادی می‌دهد. با استفاده از فرآیندهای خودکار و تکرارپذیر، امکان انتشار سریع و مستمر نرم‌افزار فراهم می‌شود و سازمان‌ها می‌توانند سریع‌تر به نیازهای بازار واکنش نشان دهند.

بازخورد مداوم:

یکی دیگر از اصول DevOps، دریافت و تحلیل مداوم بازخوردها از کاربران و ذینفعان است. این کار به سازمان‌ها کمک می‌کند تا مشکلات و نقاط ضعف را شناسایی کرده و اصلاحات لازم را اعمال کنند. بازخوردها از طریق نظرسنجی، بررسی تجربه کاربری، گزارش خطا و سایر روش‌ها جمع‌آوری می‌شوند.

بهبود مستمر:

DevOps بر بهبود مستمر فرآیندها و عملکردها تأکید دارد. سازمان‌ها با تحلیل داده‌ها، شناسایی چالش‌ها و اجرای راهکارهای بهبود، می‌توانند کیفیت نرم‌افزار و کارایی فرآیندهای خود را به طور مداوم ارتقا دهند.

مسئولیت مشترک:

در فرهنگ DevOps، مسئولیت کیفیت و عملکرد نرم‌افزار فقط بر عهده یک تیم خاص نیست، بلکه تیم‌های توسعه و عملیات به صورت مشترک برای موفقیت نرم‌افزار تلاش می‌کنند.

شفافیت:

DevOps شفافیت را در فرآیندها و عملکردها ضروری می‌داند. این شفافیت کمک می‌کند تا همه اعضای تیم و ذینفعان در جریان وضعیت پروژه باشند و بتوانند در تصمیم‌گیری‌ها نقش داشته باشند.

تمرکز بر مشتری:

DevOps با تمرکز روی نیازهای واقعی مشتریان، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا نرم‌افزاری توسعه دهند که پاسخگوی نیازهای کاربران باشد و رضایت آن‌ها را جلب کند.

Devops و فرهنگ سازمانی

دواپس صرفاً مجموعه‌ای از ابزارها و تکنیک‌ها نیست، بلکه یک تغییر اساسی در فرهنگ سازمانی است. فرهنگی که بر همکاری، ارتباط، مسئولیت‌پذیری و بهبود مستمر تأکید دارد. در یک سازمان با فرهنگ DevOps، تیم‌های توسعه، عملیات و سایر ذینفعان به صورت یکپارچه و با هدف مشترک در کنار هم کار می‌کنند. این امر منجر به افزایش سرعت، بهبود کیفیت و کاهش هزینه‌های توسعه نرم‌افزار می‌شود.

چالش‌های تغییر فرهنگ:

تغییر فرهنگ سازمانی کار آسانی نیست و نیازمند زمان، تلاش و تعهد از سوی همه اعضای سازمان است. برخی از چالش‌های رایج در این زمینه عبارتند از:

مقاومت در برابر تغییر: برخی از افراد و تیم‌ها ممکن است در برابر تغییر مقاومت کنند و به روش‌های سنتی کار خود پایبند باشند.
عدم اعتماد: ایجاد اعتماد بین تیم‌های مختلف ممکن است زمان‌بر باشد، به خصوص اگر در گذشته تجربه همکاری ناموفق داشته باشند.
کمبود دانش و مهارت: پیاده‌سازی DevOps نیازمند دانش و مهارت‌های جدیدی است که ممکن است در سازمان وجود نداشته باشد.
عدم حمایت مدیریت: برای موفقیت DevOps، حمایت و پشتیبانی مدیریت ارشد سازمان ضروری است.

راهکار‌های ایجاد فرهنگ DevOps:

برای غلبه بر این چالش‌ها و ایجاد یک فرهنگ DevOps موفق، سازمان‌ها می‌توانند از راهکارهای زیر استفاده کنند:

آموزش و آگاهی: برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌ها برای آشنایی کارکنان با مفاهیم و مزایای DevOps.
ایجاد تیم‌های میان‌functional: تشکیل تیم‌هایی که از اعضای تیم‌های مختلف (توسعه، عملیات، امنیت و غیره) تشکیل شده‌اند.
تشویق به همکاری و ارتباط: ایجاد فضایی که در آن تیم‌ها بتوانند به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و دانش خود را به اشتراک بگذارند.
استفاده از ابزارهای مناسب: انتخاب و استفاده از ابزارهایی که به خودکارسازی فرآیندها و بهبود همکاری تیم‌ها کمک می‌کنند.
اندازه‌گیری و پایش: تعیین شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) برای اندازه‌گیری پیشرفت و شناسایی نقاط ضعف.
جشن گرفتن موفقیت‌ها: تجلیل از دستاوردها و موفقیت‌های تیم‌ها برای تقویت انگیزه و ایجاد حس تعلق.

مزایای فرهنگ Devops:

ایجاد یک فرهنگ DevOps موفق می‌تواند مزایای زیادی برای سازمان داشته باشد، از جمله:

افزایش سرعت توسعه و استقرار نرم‌افزار: با خودکارسازی فرآیندها و بهبود همکاری تیم‌ها، زمان لازم برای توسعه و انتشار نرم‌افزار کاهش می‌یابد.
بهبود کیفیت نرم‌افزار: با انجام تست‌های مداوم و دریافت بازخورد سریع، مشکلات نرم‌افزار زودتر شناسایی و برطرف می‌شوند.
کاهش هزینه‌ها: با کاهش خطاها و بهبود بهره‌وری، هزینه‌های توسعه و نگهداری نرم‌افزار کاهش می‌یابد.
افزایش رضایت مشتری: با ارائه نرم‌افزار با کیفیت و به روز، رضایت مشتریان افزایش می‌یابد.
بهبود روحیه کارکنان: با ایجاد یک محیط کاری مثبت و مشارکتی، روحیه و انگیزه کارکنان بهبود می‌یابد.

در نهایت، ایجاد یک فرهنگ DevOps موفق نیازمند تغییر نگرش و رفتار در سطح کل سازمان است. با تلاش و تعهد، سازمان‌ها می‌توانند از مزایای این رویکرد نوین بهره‌مند شوند و به موفقیت‌های بیشتری دست یابند.

در نهایت

خوشحالم که شروع کردم نوشتن تو وبلاگ شخصیم رو، امیدوارم که این وبلاگ رو به یک وبلاگ مفید تبدیل کنم. در ادامه باز هم از مطالب مربوط به کامپیوتر، برنامه نویسی و احتمالا بعضی از مطالعاتم در زمینه‌های مربوط به برق هم خواهم نوشت، خوشحال میشم دنبالم کنید و نظراتتون رو از طرق ارتباطی‌ای که وجود داره به من برسونید.

دواپس (DevOps) چیست؟